03. Asymetria główki
Ten artykuł dotyczy problemu z którym niestety coraz częściej zgłaszają się rodzice niemowląt do naszego gabinetu, a mianowicie z problemem "wypłaszczonej" główki. Uważam, że ta sprawa jest bardzo istotna i warto do niej co jakiś wracać, żeby uświadamiać rodziców co można zrobić w takim przypadku. Do naszego gabinetu trafia bardzo dużo dzieci z tego rodzaju problemem - ale niestety nadal część z nich przychodzi na pierwszą terapię bardzo późno - czasem niestety już za późno.
Postępowanie w przypadku spłaszczonej główki zawsze musi być bardzo indywidualne, ale o tym później, najpierw musimy poznać możliwe przyczyny powstawania takich dysfunkcji.
Spłaszczenia główki (znane również pod pojęciami plagiocefalia, asymetria główki, skośnogłowie) mogą przybierać różną postać – np plagiocefalii potylicznej – gdzie wypłaszczona jest tylko jedna strona potylicy, plagiocefalii potyliczno-czołowej gdzie mamy wypłaszczenie jednej strony potylicy i przeciwnej do niej kości czołowej, obustronnej plagiocefalii, brachycefalii czyli zamknięcie szwu wieńcowego, doligocefalii – dotyczącej szwu strzałkowego, oraz trigonocefalii, która jest związana ze szwem czołowym. Aby poznać z czym mamy do czynienia u danego dziecka musimy wykonać dokładne badanie osteopatyczne, a także pomiary za pomocą kraniometru – co też pozwoli nam monitorować dokładnie czy i w jakim stopniu wdrożona przez nas terapia pomaga, a jeśli nie skierować na dalsze badania, aby wykluczyć np craniostenozę czyli nadmierne i zbyt szybkie kostnienie szwu – w takim przypadku może być konieczna interwencja chirurgiczna.
Jakie mogą być przyczyny takich zaburzeń ?
Jest ich wiele, a to tylko kilka z nich:
- w okresie płodowym – małowodzie, mało miejsca na ruch dziecka, owinięcie pępowiną, dziecko wcześnie ułożone nisko w kanale rodnym...
- poród – nadmierna kompresja kości czaszki podczas porodu, może to być związane z zaklinowaniem się dziecka, nieprawidłową pozycją przed porodem, kompresją na błony czaszki, złamanie obojczyka podczas porodu czy nadmierne oddziaływanie oksytocyny na skurcze macicy podczas gdy dziecko nie może dobrze obrócić główki do porodu ...
- po urodzeniu – asymetria ułożeniowa (to tylko objaw, który może mieć bardzo zróżnicowane podłoże), kręcz szyi, zablokowania ruchomości poszczególnych kręgów, żeber czy nawet problemy w obrębie miednicy.
Tak więc przyczyn zniekształceń w obrębie czaszki dziecka może być bardzo dużo i co najważniejsze nie muszą być one wcale związane z samą czaszką – dlatego część dzieci może mieć widoczne spłaszczenie już po porodzie,
a u innych może się "ujawnić" np.: dopiero w wieku 3-4 miesięcy.
Co możemy z tym robić ?
Przede wszystkich postepowanie będzie opierało się na dokładnym badaniu przyczyn – na tej podstawie możemy na przykład wykorzystać:
- w zależności od lokalizacji blokad ruchomości mogą to być mobilizacje stawów kręgosłupa, rozluźnienie powięzi miednicy, czy poprawa ruchomości obręczy kończyny górnej u dziecka
- terapia craniosacralna dla przywrócenia mobilności lub zmniejszenia napięcia w okolicy szwów czaszkowych
- leczenie pozycyjne dokładnie wytłumaczone rodzicom
- jeśli to konieczne stosowanie poduszek , wałków lub w poważnych przypadkach kasków...
Dlaczego tak ważne jest wdrożenie terapii możliwie jak najwcześniej? Otóż u niemowląt występują jeszcze ciemiączka – czyli nie ma w pełni zarośniętych jeszcze szwów – zwykle zarastają one do 12 miesiąca życia dziecka, czasem później. Bardzo istotne jest również to, że obwód głowy dziecka w pierwszych trzech miesiącach życia zwiększą się o około 2 cm na miesiąc, w kolejnych trzech już 1 cm na miesiąc, a między szóstym a dwunastym
miesiącem już tylko o 0,5 cm / ms. Dlatego z biegiem czasu tracimy bardzo dużo możliwości korekcji danej dysfunkcji na poziomie kości czaszki. Jeśli zaczniemy terapie dziecka w wieku 12 czy 24 miesięcy może być już niestety za późno.
A jakie mogą być konsekwencje jeśli nic nie zrobimy z taką dysfunkcją ?
Poza samym "spłaszczeniem" główki możliwości również jest bardzo dużo – o to niektóre z nich :
- napięcie w obrębie kanału słuchowego może wpływać na jego drenaż i być przyczyną przewlekłych zapaleń ucha
- to samo się tyczy kanalika łzowego – problem z ropiejącym oczkiem, które może wpływać na rozwój wzroku
- napięcia membranowe mogą stwarzać tendencje do bólów głowy, migren w wieku późniejszym
- dysbalans w obrębie szczęki czy żuchwy może powodować problemy ze zgryzem, stawem skroniowo-żuchwowym
- kompresja na nerw podjęzykowy może się objawiać językiem hipotonicznym – problemy z karmieniem
- kompresja kompleksu szczytowo-potylicznego może powodować wzmożone napięcie mięśniowe, również problemy z wygaszaniem czy integracją odruchów u dziecka
- kompresja okolicy otworu szyjnego może wpływać na nerw błędny – a za nim wiele problemów trawiennych – kolki, refluks …
Oczywiście wymieniłem tutaj tylko kilka możliwych przyczyn spłaszczenia główki i jego konsekwencji– w rzeczywistości potrzebujemy kilku tomów książek, żeby wymienić wszystkie, które mogą wpływać na daną dysfunkcję u dziecka - celem tego postu jest zwiększenie świadomości u rodziców tych obecnych i przyszłych, a także fizjoterapeutów czy innych osób pracujących z niemowlętami. Terapia osteopatyczna zwraca uwagę na całościowy rozwój dziecka - celem leczenia osteopatycznego nigdy nie jest sam kształt główki tylko zadbanie o możliwie jak najlepsze warunki dla rozwoju dziecka. Dlatego na pierwszym miejscu jest zawsze globalna ocena rozwoju psychoruchowego dziecka oraz mobilności wszystkich stawów kręgosłupa, bioderek, obręczy barkowej … Wszystkie znalezione dysfunkcje, które mogą potencjalnie utrudniać ruch w określonym rejonie ciała dziecka i zaburzać jego rozwój są poddawane odpowiedniej terapii, a rodzice są dokładnie informowani co i jak powinni robić w domu z dzieckiem, aby wspomagać jego rozwój. Terapia osteopatyczna czasem przynosi spektakularne efekty, a czasem tylko częściowe – ale na skuteczność terapii wpływa również to jak wcześnie ją rozpoczniemy.
PS: nawet jeśli są do Nas długie terminy - niemowlęta, które dotyczy ten problem po wyznaczeniu terminu są zawsze automatycznie wpisywane na listę rezerwową i mają priorytet, gdy zwalniają się terminy wcześniej. Zawsze staramy się możliwie jak najszybciej rozpocząć terapię w takich przypadkach.